Recensie: Tropenbruid – Susan Smit

Haar man heeft al twee dochters en heeft het een en ander over de moeder van de meisjes voor Anna verborgen gehouden. Wanneer Anna de schokkende waarheid ontdekt hangt de schaduw van haar voorgangster over haar huwelijk. Al snel blijkt dat haar niet onvriendelijke maar afstandelijke man niet openstaat voor een liefdevolle of op z’n minst vriendschappelijke relatie. Hij heeft een Europese vrouw aan zijn zijde nodig om zijn status te verhogen en hij wil blanke kinderen en het liefst een zoon. Zijn andere dochters hebben een inlandse moeder en hoewel hij van ze houd en ze erkent heeft, zijn ze een smet op zijn status.
Suzan Smit heeft de sfeer in Indië heel invoelbaar en schrijnend neergezet. De ongelijkheid tussen de Europese mensen en de bevolking komt op allerlei manieren naar voren. Soms duidelijk aanwijsbaar maar vaak ook op kleine subtiele manieren. Het wordt ook duidelijk dat Anna klem zit tussen wat haar mening is en de sociale banden die haar binden.
Dit is heel mooi uitgewerkt, net als het onrechtvaardige lot van inlandse vrouwen (vaak van hoge komaf) die samenleefden met Europese mannen. Ze konden zonder pardon opzij geschoven worden en waren totaal rechteloos.

Anna leert al snel dat de Europeaanse gemeenschap een samenleving is met strikte geschreven en ongeschreven regels. De bovenlaag van de Europeanen hecht overdreven veel waarde aan hiërarchie en protocol. Zo staat Anna door haar afkomst en de relatief eenvoudige positie laag onder aan de ranglijst. Maar zij hoort zich verheven te voelen boven iedereen die deels of geheel van inlandse afkomst is. Ze loopt aan tegen onrecht, discriminatie en vooroordelen T.o.v de lokale bevolking die iedereen als heel gewoon ziet. Zelf denkt ze er anders over maar het is moeilijk om helemaal alleen de wereld te veranderen. Toch doet ze een poging om verschil te maken en trouw aan zichzelf en haar ideeën te blijven.
Het komt duidelijk over wat Anna mee maakt en waar ze tegen aan loopt, maar helaas wordt er over Anna wat afstandelijk geschreven. Als lezer krijg je een goed idee van wie ze is en waar ze tegen aan loopt, maar als persoon weet ze je niet mee te laten leven met haar emoties en haar gevoelens.

Haar echtgenoot blijft erg op de vlakte en had ik graag iets meer uitgediept gezien. Nu komt het besluit dat hij in het einde van het boek neemt niet helemaal overtuigend over. Daarentegen is de oude min van Anna wel een sterk en fijn karakter om over te lezen. Zij heeft Anna min of meer als familielid aangenomen en kent Anna al haar hele leven. Het is aan haar aan wie Anna steun heeft en per brief advies vraagt wanneer ze in Indië woont. Zij is eerlijk, spreekt recht voor z’n raap en is haar tijd ver vooruit op gebied van emancipatie. Zij geeft het verhaal van Anna meer diepgang en maakt het aannemelijk dat Anna het volhoudt.

In haar nawoord licht Susan Smit nog het een en ander toe over de historische feiten in het boek. Niet alleen interessant om te lezen maar het laat ook zien dat het verhaal van Anna weliswaar fictie is maar dat het Indië dat neergezet is in het boek een reëel beeld geeft van hoe het toen was.