Recensie: Wat ik nooit eerder heb gezegd – Celeste Ng

Wat ik nooit eerder heb gezegd is het debuut van de Amerikaanse Celeste Ng.

Wat ik nooit eerder heb gezegd

Een prachtig en ontroerend familie verhaal over het verlies van een geliefde en het omgaan met discriminatie en verloren ambities. 

Juni 1977. In het universiteitsstadje Middlewood begint de dag van de Chinees-Amerikaanse familie Lee als alle dagen. Tot de oudste dochter niet aan het ontbijt verschijnt en haar bed nog onbeslapen blijkt te zijn. De zestienjarige Lydia is spoorloos verdwenen. Een paar dagen later wordt haar lichaam uit het plaatselijke meer gevist. Terwijl de politie probeert te ontrafelen wat er gebeurd is met Lydia, ontdekt de familie Lee dat ze hun zus en oudste dochter eigenlijk helemaal niet goed kenden.
Het gezin weet elkaar niet te steunen en dreigt uit elkaar te vallen. Haar vader wordt verteerd door verdriet en schuldgevoelens en slaat een roekeloze weg in die hem zijn huwelijk en de liefde van zijn kinderen kan kosten. Haar moeder Marilyn is gebroken maar is vastbesloten om erachter te komen wat er met Lydia gebeurd is. Marilyn gaat hier zo in op dat ze geen oog heeft voor het verdriet van haar man en kinderen. Nath de oudere broer van Lydia zoekt iemand om de schuld te kunnen geven. Hij richt zijn woede op hun getroebleerde buurjongen Jack. Hij is er van overtuigd dat Jack iets te maken heeft met de dood van zijn zusje. De jongste dochter Hannah wordt door iedereen over het hoofd gezien en staat er alleen voor. Zij ziet en weet meer dan iemand zich realiseert. Maar heeft niemand bij wie ze haar verhaal kwijt kan.
Terwijl de familie het verlies probeert te verwerken blijkt steeds meer dat doodgezwegen gebeurtenissen uit het verleden een belangrijke rol hebben gespeeld bij de dood van Lydia.

Lydia is dood. Maar dat weten ze nog niet. 
Met deze openingszin begint het boek. Het geeft direct een andere lading aan de beschrijving van het familieontbijt. Het gezin leeft nog in onwetendheid van het verdriet dat hen te wachten staat. Maar als lezer weet je meer en kijkt daardoor meewarig naar dit onschuldige tafereel.
Ook in de rest van het boek heb je als lezer meer kennis dan de individuele gezinsleden. Het verhaal wordt vanuit het perspectief van de ouders, broer en zusje en vanuit Lydia verteld. Niet alleen in het heden als ze hun verdriet moeten verwerken. Maar het verhaal gaat ook terug in het verleden. Zo krijg je inzicht in de gebeurtenissen en achtergronden die deze personages gevormd hebben tot wie ze zijn. Pijnlijk wordt het duidelijk dat er een aantal doodgezwegen gebeurtenissen zijn die de kiem hebben gelegd voor de omstandigheden die tot de dood van Lydia zullen leiden.
Door het terug kijken naar het verleden wordt duidelijk hoe oude grieven en onzekerheden van de ouders van Lydia in het heden naar boven komen. Zoals hun gemengde huwelijk waar met afkeer op gereageerd werd. En het feit dat Marilyn met haar studie moest stoppen en nooit arts is geworden.

In het heden is ieder gezinslid met zijn / haar verdriet en problemen bezig. Het is verdrietig om te zien hoe groot de invloed van het verleden is. Vader James is nog altijd onzeker over zijn Chinese afkomst. Hij heeft de littekens van discriminatie nog op zijn ziel staan. Wanneer hij dat bij zijn kinderen ziet sluit hij er zijn ogen voor of reageert het af op de kinderen. Het is heel dubbel om hierover te lezen, enerzijds snap je hem, anderzijds maakt het je boos om te zien hoe de kinderen er de dupe van zien. Moeder Marilyn heeft haar ambities verlegd naar Lydia, haar lievelingskind. Ze legt zo grote druk op Lydia en verwaarloost haar andere kinderen.
Het verhaal en de gevoelens van de drie kinderen maken het geheel compleet.

Alles bij elkaar is het een gecompliceerd en diepgaand verhaal over een gezin dat een dochter en een zus verliest. Een gezin dat buiten hun verdriet onbesproken trauma’s heeft die hen belemmeren om bij elkaar hulp en steun te zoeken. Het is triest om als buitenstaander te zien wat er gebeurt terwijl de personages dit overzicht niet hebben. Het is hartbrekend dat ze elkaar niet kunnen bereiken.
Het verhaal laat zien wat discriminatie en getorpedeerde ambities kunnen veroorzaken. Het is knap hoe de auteur duidelijk maakt hoeveel invloed gebeurtenissen in het verleden kunnen hebben. Ook weet ze te beschrijven hoe gezinsleden elkaar onbewust en ongewild kunnen bezeren en pijn kunnen doen.

Dit boek is erg mooi geschreven en trekt je helemaal in het verhaal. Zonder vals sentiment en psychologisch goed uitgewerkt kijk je met alle gezinsleden mee. De vraag hoe gaat de auteur hier passend einde aan maken kwam tijdens het lezen regelmatig bij me op. Het leek me een bijna ondoenlijke klus.
Maar het is haar gelukt om een prachtig einde aan het verhaal te geven. Een einde dat tegelijkertijd af is maar ook nog open is. Het is hard en confronterend, maar tegelijkertijd liefdevol en hoopvol. Er is geen epiloog maar wel een kleine glimp hier en daar over de toekomst.

Boekgegevens Titel: Wat ik nooit eerder heb gezegd Auteur: Celeste Ng Uitgever: A.W. Bruna Verschenen: 30 juni 2015 ISBN: 9789400506091