Recensie: Mijn moeder zei altijd – Jaap Toorenaar

Een tijdje terug zag ik op de Facebook pagina van uitgeverij Thomas Rap iets staan over het boekje Mijn moeder zei altijd van Jaap Toorenaar. De mooiste uitspraken van onze ouders en grootouders.
Het is een boek met een cover die lijkt op van die ouderwetse tegeltjes die vroeger bij mijn ouders en grootouders in huis hingen.

Hier in huis wordt ook regelmatig geroepen “je weet wat oma altijd zegt” en als ik mijn kinderen mag geloven heb ik zo zelf ook wel een aantal uitspraken die ze ondertussen wel kennen.
Een heel geschikt boek dus om vandaag op Moederdag op mijn blog te bespreken.

De start is veelbelovend want het voorwoord is leuk om te lezen. In de ik vorm vertelt Jaap Toorenaar onder andere iets over het tot stand komen van het boek.

Herkenning van spreuken zorgt voor een glimlach tijdens het lezen

Het idee om familiespreuken te verzamelen speelde al lang door zijn hoofd, maar veel deed hij er niet mee. Tot hij in 2013 een artikel schreef over reclame slogans voor het maandblad Onze taal, en daarin een oproep doet om te reageren op de vraag “Wat zeiden uw ouders altijd?”. Er kwamen veel inzendingen en in 2014 werd een selectie van de inzendingen geplaatst in Onze Taal. Niet lang daarna besteedde de media veel aandacht aan de speurtocht naar uitspraken en gezegdes en stroomden de inzendingen binnen.
Inzendingen zijn nog steeds welkom schrijft hij, om wellicht in de herdruk of in het volgende boek geplaatst te worden. (mail naar ouders@onzetaal.nl)

In het boek staan niet alle ingezonden uitspraken. Er is gekozen voor dié spreuken die ook buiten de familiekring en ook vandaag hun zeggingskracht behouden.
Omdat ze zo ontroerend, filosofisch, liefdevol, kolderiek, platvloers, tijdloos, actueel, geestig, bijna geestig, ongemakkelijk, ronduit incorrect, maar in elk geval veelzeggend zijn.
Wat mij betreft een goede beslissing wat dat zijn juiste de spreuken die ik wil lezen als ik het boekje koop of cadeau krijg.

Aan het boek is duidelijk aandacht besteed. Het is niet alleen maar een hele rij met spreuken achter elkaar.
Er staan een aantal grappige illustraties in die al die tekst wat breekt.
Ook zijn er zijn grijze pagina’s (kaders), waarin de vele varianten die bij één woord horen beschreven worden. Zoals het woord als, dat inderdaad in heel veel spreuken gebruikt wordt.
En er is een uitgebreide lijst met spreuken over de meest uiteenlopende onderwerpen. Het zijn korte hoofdstukken zodat het niet te veel van het goede wordt. Bij een aantal familiespreuken staat uitleg, wat wel zo prettig is omdat je er anders niets van zou snappen. Zoals bijvoorbeeld Mijn oma droeg Zeeuwse klederdracht. Als ze voldaan was na de maaltijd zei ze altijd “Ik zit vol tot aan m’n kralen.” 
Een aantal keren staat er een stukje tekst voordat de spreuken beginnen. Dat maakt het toch wat levendiger en leuker om te lezen. Het hoofdstuk Overbodige vragen begint met deze inleidende woorden:
Onze ouders en grootouders waren vaak niet gediend van de vraag wat er op tafel zou komen. Dat zouden wij, de kinderen wel zien. En trouwens, je moest gewoon eten wat de pot schafte. Zo waren er meer overbodige kindervragen die – in hun ogen – geen serieus antwoord verdienden. Hier zijn ze: 

Dan volgen er uitspraken in vier welbekende onderwerpen ;
Wat eten we?
Waar gaan we naar toe?
Hoe laat is het?
Wat moeten we doen?

De uitspraken en spreuken bij dit onderwerp waren zeer herkenbaar. Een aantal vond ik als kind behoorlijk irritant, al kan ik er nu om lachen.
De herkenbaarheid vind ik één van de leukste dingen aan dit boekje. Juist dat waren de momenten dat ik vaak moest glimlachen. Ook de totaal onbekende of lichtelijk absurde spreuken vond ik grappig. Niet alle onderwerpen spraken me evenveel aan, sommige hoofdstukken boeiden toch net niets minder.
Naast zelf lezen heb ik ook mijn man en kids regelmatig wat voorgelezen. Gelukkig konden ze dat wel waarderen en moesten ze vaak lachen om de spreuken die ik uitzocht om te laten horen.
Niet alleen moeders worden in het boek geciteerd ook oma’s, vaders en anderen komen voorbij.

Van de meest uiteenlopende onderwerpen zijn spreuken verzameld. Je kinderen komen aan bod, maar ook bevallingen en levenswijsheden. Ik zal er een paar uitlichten:

• Klassieke spreuken, hier herkende ik er veel. Zoals bijvoorbeeld “liever koekjes worden niet gegeten”
• Gewoon dooreten, Als moeder en (klein) kind vond ik dit erg grappig. Door het onderwerp waren ook de onbekende spreuken goed te plaatsen en daardoor leuk om te lezen.
• Niet zeuren, in ieder gezin wordt er gezeurd (of vinden mensen dat er gezeurd wordt). Een aantal herkende ik bij andere kon ik me prima voorstellen wat er mee bedoelt werd.
• Uiterlijk, hier kwam de schrik van mijn kinderjaren voorbij. Jaren later werd ik er nog steeds (goedmoedig) mee geplaagd dat ik één van de spreuken werkelijk geloofde
• Lokale wijsheden, dit is één van de hoofdstukken die me wat minder aansprak
• De baas in huis / je kinderen, deze vonden mijn man en kids erg leuk
• Niet bestemd voor kinderen, hier komen de wat dubbelzinnige uitspraken voorbij

Mijn moeder zei altijd is een grappig boekje dat ook erg geschikt is om cadeau te geven. Vooral de herkenbaarheid maakt dat het leuk is om te lezen. Hoewel niet alle hoofdstukken evenveel aanspreken is het zeker de moeite waard. Mede door de afwisseling met plaatjes en de gegeven toelichtingen.

Boekgegevens Titel: Mijn moeder zei altijd Auteur: Jaap Toorenaar Uitgever: Thomas Rap Verschenen: april 2015 ISBN: 9789400400801